parallax background

#12 Ruch oporu

#11 Ptaki wędrowne
28. czerwca 2022
#13 Derfflinger
28. czerwca 2022
Dnia 11 listopada 1814 roku król pruski Fryderyk Wilhelm III przekazał wieś i pałac jako nadanie królewskie swojemu, podniesionemu w czerwcu tego samego roku do stanu książęcego, kanclerzowi Karlowi Augustowi von Hardenberg. W latach 1820-1823 Karl Friedrich Schinkel przebudował pierwotnie barokowy pałac nadając mu styl klasycystyczny. Do pałacu dobudowano drugą kondygnację. Wieś i pałac otrzymały nazwę Neu-Hardenberg. W roku 1821 Hermann von Pückler-Muskau, z pomocą Petera Josepha Lenné, przeprojektował przyległy ogród krajobrazowy.

Potomek rodu, hrabia Carl-Hans von Hardenberg, spotykał się tu w roku 1944 regularnie z hrabią Clausem von Stauffenbergiem, aby dyskutować o ratowaniu Niemiec z rąk nazistów. Wraz z innymi towarzyszami broni zaplanowali w pałacu w Neuhardenbergu podjętą później próbę zamachu na Hitlera.

Dnia 20 lipca 1944 roku zamachowiec, hrabia Claus Schenk von Stauffenberg, zdetonował bombę w kwaterze głównej Hitlera w ówczesnych Prusach Wschodnich. Nie zabiła ona jednak Adolfa Hitlera.

Jednak nienawiść do Żydów, której kulminacją był holokaust za rządów Hitlera, była rozpowszechniona na terenie Niemiec już kilkadziesiąt lat wcześniej, dokładnie rzecz ujmując od połowy lat 70. XIX wieku. Raz po raz padały wtedy publiczne antysemickie oskarżenia i zarzuty.

Również Theodor Fontane nie był wolny od wysuwania takich zarzutów. W roku swojej śmierci (1898) doszedł do wniosku, że „(…) wszelkie próby asymilacji Żydów z niemieckością nie powiodły się, i to przede wszystkim z winy Żydów”. Fontane opisywał ich jako „lud, który od zarania dziejów jest skażony czymś nikczemnym, z którym świat aryjski po prostu nie może się porozumieć”. Jednak również w osobistych listach zamieszczał antysemickie przemyślenia, takie jak: „Fatalni byli ci Żydzi; ich bezczelne, brzydkie, cwaniackie (bo w cwaniactwie leży cała ich wielkość) twarze narzucają się człowiekowi wszędzie”.

Ten oczywisty antysemityzm, któremu Fontane pod swojego koniec życia dawał wielokrotnie wyraz, jest faktem do dziś mało znanym – często docenia się jedynie jego literackie dokonania.